Một Phao lo, một Vincent de Paul, một Phan văn Minh chẳng hạn. Họ đem đủ thứ lý do cắt nghĩa ác vi của mình, rồi thỉnh thoảng theo tiếng lương tâm bỏ các việc tội lỗi ấy, rồi lại tái phạm. Đóng một vai trò phục vụ dân chúng bất cứ ở đâu nhất là ở những công sở nơi nói lên đường lối của chánh phủ, bạn trai nên đề phòng chẳng nhữngtính lãnh đạm mà còn tật cau có, khinh người vô tình hay cố ý tỏ ra tư cách quan liêu, bốc lột, trưởng giả, độc tài làm cho kẻ thức giả có cảm tưởng mình là sâu dân mọt nước, tôi biếttính đ àn ông thì ưa dứt khoát, mau lẹ, trực tiếp mà quần chúng thì có kẻ lải nhải nói, giằng co công việc hay làm những gì khác mất thì giờ, phá rối việc chung.
Kỵ nhất là người ngạo nghễ, nói mỉa mai, chỉ trích xiên xỏ. Không phải bạn trai không thèo lẽo, kiếm chuyện gây và nóng nảy nhưng họ không như bạn gái thường xuyên trong sự đa ngôn và thắc mắc. Phải chơi với bạn theo tiên ngữ của nhà bác học Trương Vĩnh Ký: Tin tin, Phòng phòng.
Họ ở không nhưng với cõi lòng đi xuống. Họ mê say tin tưởng vào sự trường tồn của các hình thức trang sức. Nền giáo dục buổi thiếu thời cho bạn trai nên cótính chất luyện tập (dressage) hơn là bắt ép lĩnh hội những của ăn tinh thần mà họ chưa đủ khả năng thụ nhận.
Có người thật ra không tin bạn mình lắm, mà cũng phô bày các chuyện lăng nhăng về ái tình, về tình tâm giao. Rồi đến vai trò của lương tâm: tài năng nầy bắt buộc ráo riết người đàn ông một khi nhúng tay vào công việc xây dựng gia đình, biểu lộ tình yêu trong việc tính giao không thể để một mình đàn bà gánh trách nhiệm gia thất. Những tâm hồn tu nầy tin chắc những gì Thượng đế làm cho nhân loại đều chỉ tại người yêu nhân loại.
Nhưng giá phải học thuộc lòng hết, bạn gái vẫn học nhớ mau hơn bạn trai. Về trong gia đình họ sống phần nào đời sống của họ thôi: vì công ăn việc làm, vì trách vụ xã hội, họ sống ở các nơi khác nhiều hơn. Họ chuyển mình mạnh đến thành niên để rồi thành nhân .
Có nhiều vấn đề họ thông thạo gì đâu mà họ vẫn nói nhưng, mà, song sau đó khi đối phương quả quyết. Thời nầy ai cũng đánh giá người xung quanh bằng hình thức thì cứ hình thức mà củng cố. Chúng chỉ bổ ích đặc biệt cho kẻ thành nhân hay thanh niên từ 17 tuổi dĩ thượng.
Mà tinh thần thì hoạt động cách chung có trật tự, nhắm vào những ý tưởng, ý định nào đó cách rõ rệt, dứt khoát. Bạn gái ưa nhớ những mẫu chuyện đời xưa, những đề tiểu thuyết, những bài thơ, bản nhạc. Nhưng 13, 14 tuổi trở đi, họ có lương tâm tế nhị.
Lúc làm hiệu trưởng một trung học đường nọ tôi thấy có lối năm sáu nữ sinh mến cách đặc biệc một giáo sư kia cótính chuyên môn kỳ cục. Lúc khác họ cho vải áo phức tạp hơn, có bông hoa, rồng rắn, bản đồ, địa bàn, đ èn lồng, tam giác v. Nhưng đông nhất là bạn trai hoang mang ở ngày mai, cẩu thả phận sự hiện tại và rộn rịp với ái tình.
Lúc xã giao họ phải giao tiếp bằng môi mép, còn cửa lòng họ kín như bưng. Thiếu gì bạn gái yêu một bạn trai bao nhiêu thì ghét cha mẹ, bà con của người yêu bấy nhiêu. Bạn hãy nói cho tôi biết bạn thường giao du với ai rồi tôi sẽ cho bạn biết bạn là người thế nào, mấy câu ấy của óc khôn Đông, Tây vì nghe thường quá cho ta là không quan hệ.
Người ấy có chức vị cao nhưng quyền làm đ àn ông, làm lớn trong gia đình họ giao cho bà. Thưa bạn, mỗi thời có thị hiếu của nó. Tâm hồn con người thời đại quay cuồng trên một thảm kịch diễn ra bốn phương nào loạn dâm, bóc lột, giả hình, mưu mô, xảo quyệt, trụy lạc, ghen tương, nghi kỵ, chém giết, phản nộp, đàn áp, quy mọp, bạc nghĩa, du nịnh.