Đời họ tôi thấy rất lên hương! Mà phải có tâm hồn cao cả anh dũng lắm mới làm được. Nếu biết được tâm lý con người thì nhà giáo dục cứ bình tĩnh và cho đó là tự nhiên. Họ cũng không trách tại sao mình có cơ cấu sinh lý và tâm lý như vậy.
Có người cho đó là tính ích kỷ đ àn ông. Mù: vẫn mù, đời họ phải sống trong liều lĩnh hoang mang như kẻ chỉ dẫn họ. Không, thưa bạn trai, chúng ta không nên kiêu hãnh mà hãy khiêm nhu.
Có người nói họ có đầu óc cách mệnh. Nhưng cái bầu khí của các người có cổng cửa lễ giáo, luân thường làm cho yên tĩnh. Bây giờ sao họ lại bắt đầu kính nể, có cảm tình dự bị sẵn và bất cứ lúc nào cũng có thể dành mọi dễ dàng để tiếp xúc với bạn gái.
Vẫn biết khi bị ái tình chi phối người ta có thể ra vẻ quỳ mọp, lòn cúi. Có Ông Thầy kinh nghiệm. Ở thời đại ta có cái nguy hiểm nầy là người ta vì không có một quan niệm chân chính về vũ trụ, về con người nên khi bàn về thanh niên hay bị rơi lại trong những lý thuyết kêu như trống mà rỗng như bộng.
Tóm lại, đến đây, sau khi đã nhìn thống quán những điểm chánh trong đời sống tình cảm của bạn trai ta thấy tâm hồn họ là vũ trụ bí mật mà trong đó có cơ cấu tâm tình tuyệt vời phức tạp, tế nhị, mâu thuẫn theo sự giao tranh của cái gì đang xuống, đang chết và cái gì đang lên, đang chồm đến sức sống dồi dào. Hai thái độ khác nhau quá. Ơû trong xã hội nghèo mà nghèo được coi là tội, mà nhân đức thanh bần bị dìm xuống đất đen, mà thần tài là chúa tể, nhiều bạn trai nuôi lý tưởng học xong chiếm cho được một địa vị xã hội để lôi một kiếp sống trưởng giả trong tiền bạc, sung sướng.
Mà khi ngủ ta không dùng ý thức, nhưng tiềm thức hoạt động mạnh. Le Presbytre để gởi bạn trước khi tôi bàn với bạn cái hậu quả của buồn sầu buổi thanh xuân là sự xuống tinh thần: Ta được đời sống không phải để rơi lụy mà để sống cường tráng. Có những chân lý phải nói và có những chân lý không nên nói.
Nhiều tâm hồn bi quan về cuộc đời bởi cảm thấy mình thân chẳng nên thân thời lỡ thời. Cái tệ của lòng tự ái là đó. Trong gia đình, vô phước thay cho ai chọn họ làm bạn trăm năm.
Họ vô tình hay cố ý tìm kiếm cho mình những cuộc tình duyên mà trong mỗi cái có mầm tan vỡ. Không sợ bạn giận: tôi tin Rimaud tuyệt đối. tính bạn trai thiếu niên ưa nói nghịch nhưng không có chú ý tìm chân lý.
Họ nghe như lên tiên. Song nghiên cứu kỹ tướng diện cùng nội tâm, ta thấy họ được bàn tay tuyệt xảo của tạo hóa sáng tạo theo một tiết điệu nghệ thuật đặc sắc. Cắt nghĩa thế nào cho đứa bé hay thanh niên sau khi nghe xong về huyền nhiệm sinh sản của loài người mà họ cảm thấy họ là kết quả khéo léo của Tạo hóa và họ ra đời do tình yêu cao cả được xây dựng trên hy sinh, cự khổ của cha mẹ và họ cảm thấy trìu mến cha mẹ hơn.
Nhiều bạn gái đã lãnh những bài học chua chát vì dốt tâm lý nầy. Đó là công việc lương tâm chớ không phải vì sợ cha mẹ, thầy giáo, chánh quyền, dư luận. Nhà giáo chỉ thuyết ngoài da họ.