Chiếc mũ đen là công cụ thể hiện lối tư duy thường được sử dụng nhiều nhất. Khi chung ta tư duy theo phương thức "Sáu chiếc mũ" hiệu quả tư duy được thể hiện ngay. Hoặc chúng ta muốn yêu cầu người khác trong cuộc thảo luận chỉ mang một chiếc mũ cụ thể.
Một ý tưởng thoạt đầu ít tính khả thi. Nhưng cũng có nhiều khi chúng ta không biết phải làm như thế nào. Chúng ta cũng có thể hạ giá sản phẩm chính trong khi đó sẽ tính tiền những dịch vụ phụ.
Chiếc mũ đen đồng nghĩa với việc hãy cẩn trọng chỉ ra những khó khăn tiềm tàng của sự việc để tìm cách chuyển hướng sang chiếc mũ vàng (cân nhắc đến lợi ích, giá trị và những mặt tích cực). Sự lạm dụng không thể làm giảm giá trị của chiếc mũ đen, cũng giống như việc bạn có thể gặp nguy hiểm nếu bạn điều khiển chiếc ô tô một cách không tập trung không có ý nghĩa là mọi chiếc ô tô đều rất nguy hiểm. Nó giúp chúng ta vừa đánh giá lại ý tưởng vừa giúp chúng ta định hình ý tưởng mới.
Sự sáng tạo chính là chìa khoá của lối tư duy này. Chúng ta có thể mô tả chi tiết sự phân loại các khả năng theo thứ tự như sau: Ngay cả khi không cần đến sự khích động, thì những ý tưởng mới chính là những hạt giống mới được nảy mầm và cần chiếc mũ xanh để bảo vệ chúng khỏi đám sương mù của thói quen tư duy theo kiểu mũ đen.
Chúng ta chia thời gian để lần lượt xem xét những hiểm hoạ (Mũ đen), tìm kiếm những ý tưởng mới (Mũ xanh lá cây), tập trung vào xử lý thông tin (Mũ trắng). Khởi đầu khi tự bạn cảm thấy rằng một người nào đó có cách cư xử khiến bạn bị xúc phạm, thì sau đó toàn bộ những suy nghĩ của bạn về người đó đều bị luồng suy nghĩ này thống trị. Ý tưởng này có điều gì thú vị? Có điều gì khác biệt ở ý tưởng này? Ý tưởng này gợi ý điều gì? Ý tưởng này dẫn chúng ta tới đâu? Tất cả những câu hỏi như vậy đều giúp chúng ta xem xét vấn đề một cách tiến bộ.
Ở đây, tôi không muốn sa đà giải thích tại sao người Nhật không thuộc tuýp người sáng tạo. Nếu bạn điều khiển chiếc ô tô với cần số tay, bạn có thể đi số nào mà bạn muốn. Ví dụ, nếu chúng ta cho rằng tiếng ồn của chiếc máy bay Boeing 757 ảnh hưởng lớn tới chặng bay của hành khách, chúng ta sẽ coi thông tin đó là quan trọng và sẽ tiến hành kiểm nghiệm lại điều đó.
Chiếc mũ được chọn, và mọi người xem xét sự việc theo hướng đó. Đó có thể một sự tóm tắt, một câu kết luận, một quyết định, một giải pháp… Chiếc mũ xanh da trời cũng có thể chỉ ra cho chúng ta thấy rằng chúng ta đã đạt được quá ít sự tiến bộ. … Có một loại đồ ăn nhanh mới đang ngày càng trở nên phổ biến.
Họ thực ra không nhận biết hết được ảnh hưởng của điều này tới hiệu quả công việc. Tôi đặt tên cho lối suy nghĩ chiếc mũ vàng là chiếc mũ của những suy nghĩ tích cực bởi vì bất kỳ một kế hoạch hoặc một hành động nào của chúng ta cũng là những suy nghĩ thích cực nhìn vào tương lai. Những cuộc họp của người Nhật không diễn ra theo kiểu đạt được sự nhất trí.
Mặt khác, nó tạo cơ hội cho mọi người điều khiển cuộc họp theo chủ ý cá nhân. Một chuẩn mực có thế có giá trị nhất định đối với bên này, trong khi đó nó lại có giá trị rất khác với bên kia. Như tôi đã chỉ rõ ở phần tr', chiếc mũ đen có vai trò chỉ ra những thiếu sót nhưng nó không có vai trò phải hoàn thiện những thiếu sót đó.
Bởi vì chiếc mũ đỏ tư duy cho phép chúng ta nghĩ và bộc lộ cảm xúc, và cho phép chúng ta tìm những từ ngữ biểu đạt phù hợp nhất với sự việc. Trên thực tế, trong những cuộc thảo luận như vậy không có nhiều việc để làm bởi vì kết quả cuộc thảo luận ta có thể nhận thấy từ trước. Bạn có lẽ chỉ muốn đứng ngoài tiền sảnh và sẽ vào cuộc khi bạn cảm thấy thích hợp.